تاریخچه صنعت گردشگری ایران و جهان

گردشگری یکی از عمده داستان های موفقیت آمیز اقتصادی در جهان است .داستانی است مانند زمان که هیچ آغاز و پایانی ندارد و همواره در حال پیشرفت بوده است.

از گذشته های دور انسان ها به منظور تهیه ی غذا،تغییر محل سکونت ،جنگ،مشکلات آب وهوایی ،خشکسالی و... با ابتدایی ترین تجهیزات سفر می کردند . آنها عمدتا کاروانی و بصورت دست جمعی سفر می کردند و بسیاری از این کاروانها راهنمایانی نیز به همراه داشتند .با گذشت زمان انگیزه هایی همچون تجارت و تبادل کالا ها ابعاد سفررا وسعت بخشیده است .

تعریف برای این پدیده مهم به دلیل پیچیدگی های آن بسیار دشوار است ،با این تفاسیر این نتیجه را می توان گرفت هنگامی که زمان آغاز شد توریسم نیز وجود داشت .

بسیاری از متخصصان در این زمینه معتقدند که این صنعت ریشه در تار و پود زندگی جمعی انسان های گذشته دارد و از زمان های بسیار دور به صورت های جهانگردی و گردشگری وجود داشته است .باگسترش حکومت ها به تدریج سفر های رسمی دولتی به منظور اعزام نمایندگان حکومت ها جهت بررسی مناطق تحت پوشش حکومت ، مناطق جنگی ،دریافت مالیات و خراج و... آغاز گردید . این سیر تکامل گردشگری تا به امروز نیز وجود داشته و ابعاد جدیدی در آن  ظهور پیدا کرده است .

انسان های نخستین به دلایل مختلف دائما در حال شناخت طبیعت بوده و همواره در حال تلاش برای کسب زندگی بهتر بودند . با گذشت زمان حرکت ها و جنبش های انسان برای رسیدن به شور و نشاط ،ماجراجویی و اکتشافات صورت گرفت ودر نهایت به تمایل آنها برای سفر تبدیل شد .

رفته رفته مهارت ها و توانایی ها در انسان ها افزایش یافته و از خانه بدوشی منصرف شده و با پیدا شدن سکونتگاه های  دائم انگیزه ی آنها برای تجارت و معامله کالاها بیشتر شد.

بر اساس اطلاعات تاریخی قرن ها پیش از میلاد،فینیقی ها که اکثراً بازرگان و تاجر بودند از طریق راه های مختلف به جهت عرضه و فروش محصولات خود و خرید اجناس مورد نیاز به سفر می پرداختند .شجاعت و تلاش آنان از خطر ها و مشکلات باعث نشر تمدن و گسترش روابط و فرهنگ بین اقوام مختلف گردید.

پیشینه گردشگری در ایران

تاریخ گردشگری در ایران به چند صد سال قبل باز می گردد . در تمامی دوران باستان (قبل از اسلام) راه ها ،اقامتگاه ها ،شهر ها ،فرهنگ ،شیوه زندگی و... در حال پیشرفت بوده و به دلیل وجود یک امنیت نسبی سفر در بین بازرگانان و اشراف رواج داشت .در آن دوره سفر در میان مسلمانان بسیار مرسوم بود زیرا دیدگاه اسلام،دیدگاه جهان گرایی و دنیا گرایی است .قرآن کریم در آیات بسیاری سفر را توصیه کرده است:((قل سیرو فی الاُرض ثم انظرو کیف کان عاقبة المکذبین)) انعام -11.

پس از ورود اعراب مسلمان به ایران تا مدت های طولانی،وضعیت آبادانی و اقتصاد در ایران رو به نیستی و نابودی بود .هنگامی که مسلمانان در پی فتح و اکتشاف دیگر سرزمین ها بودند ،جهانگردی در قرون 9 و 10 میلادی به بعد در ایران رواج یافت .از جمله معروفترین جهانگردان آن زمان می توان به ناصر خسرو قبادیانی اشاره کرد . ایران از قرن هفدهم میلادی در دوران حکومت صفویان  مورد توجه جهانیان قرار گرفت و اروپائیان را به سوی خود کشاند.

پس ار دوره صفویه به دلیل ناآرامی ها و بی ثباتی ها تا سال ها سرزمین ایران دچار هرج و مرج های پی در پی شد .از اواسط دهه قاجاریه با  ثبات داخلی و گسترش پدیده استعمار گردشگری  بهبود پیدا کرد .

بعد از شهریور ماه 1320 شورای عالی گردشگری روی کار آمد که زیر نظر وزارت کشور فعالیت می کرد.سپس در سال 1342 هیاُت وزیران تاُسیس سازمان جذب سیاحان را در دستور کار قرار داد. با آغاز کار این سازمان تحولاتی در گردشگری ایران حاصل شد و در سال 1364 سازمان میراث فرهنگی نیز شکل گرفت .در سال 1383 با مصوبه شورای عالی اداری سازمان میراث فرهنگی با سازمان ایرانگردی و گردشگری ادغام گردید و در سال1385 نیز با مصوبه شورای عالی اداری سازمان صنایع دستی با سازمان میراث فرهنگی و گردشگری ادغام گردید و تا به امروز تحت عنوان سازمان میراث فرهنگی و صنایع دستی و گردشگری به کار خود ادامه می دهد و مسئولیت تمام امور گردشگری در ایران را بر عهده دارد .

طبق جدیدترین آمارهای سازمان جهانی ایران از لحاظ جاذبه های گردشگری رتبه 15 دنیا ،تعداد گردشگران ورودی رتبه 46 و از جهت درآمد ارزی رتبه 35 دنیا را داراست .از مهمترین مشکلات گردشگری در ایران می توان به فقدان وزارتخانه توریسم و گردشگری ایران و عدم تطبیق و هماهنگی فرهنگ جهانگردان برخی از کشور های خارجی با فرهنگ اسلامی نام برد .

ایران با داشتن شش اثر که در سازمان یونسکو به ثبت جهانی رسیده ،میتواند به عنوان یکی از مراکز مهم جذب توریست تاریخی باشد .وجود آثار چون تخت جمشید ،چغازنبیل ،تخت سلیمان،میدان نقش جهان،پاسارگارد و ارگ تخریب شده بم از مهمترین جاذبه های جهانی ایران می باشد .